Skolyoz ve egzersiz ile tedavisi
Skolyoz, omurganın normalde yere dik bir sütun şeklinde uzanması gerekirken normal yapısını kaybedip anormal şekilde eğilmesidir. Kinezyolojik olarak kolumna vertebralisin lateral fleksiyon ve rotasyon pozisyonunda olmasıdır. Vital kapasitede azalma, kardiyak fonksiyonlarda bozulma, ağrı, kozmetik problemler, psikolojik problemler gibi genel semptomlar ve sorunlar ile karakterizedir.
Temel olarak Fonksiyonel ve İdiyopatik olarak iki gruba ayrılır. Ayrıca eğrinin şiddeti, eğrinin şekli, eğriye katılan vertebra sayısı, tuttuğu dokular gibi bir çok kritere göre de gruplara ayrılmıştır.
Fonksiyonel skolyozda denilen nonstriktürel skolyoz, kolumna vertebralisin sadece lateral fleksiyon şeklinde anormalilikleri ile karakterizedir. Rotasyon yoktur, dolayısıyla yapısal değişiklikler ortaya çıkmaz. Bu özelliği ile diğer tiplere nazaran daha hafif sayılabilir. Fonksiyonel skolyozda mutlaka altta yatan bir patolojik sebep vardır. Sinir köklerine olan basılar, alt ekstremite eşitsizlikleri, günlük hayattaki alışkanlıklar gibi nedenlerle ortaya çıkabilir. Tedavi edilmeyen fonksiyonel skolyoz zamanla strüktürel skolyoza dönüşebilir. Bu nedenle yakın takip ve tedavi gerekir.
İdiyopatik skolyozda en önemli kriter yapısal değişikliklerinde olmasıdır. Kolumna vertebralisin lateral fleksiyonunun yanı sıra, rotasyonda işin içine girmiştir. Eğriliğin baktığı taraftaki kaslarda kısalma, diğer taraftakilerde zayıflama görülür. Kemiksel elemanlarda yapısal sorunlar ortaya çıkabilir.
Skolyoz, tuttuğu dokulara göre osteopatik skolyoz, myopatik skolyoz; eğri şekline göre c skolyoz ve s skolyoz; eğrinin şiddetine göre inklinuar skolyoz ve kollabe skolyoz gibi onlarca farklı sınıfa ayrılır. Skolyoz hastalarında eğrinin derecesi çok önemlidir ve hastalığın tedavi edilmesinde tedavi programını belirler. Eğer eğri derecesi 20 derecenin altında ise sadece egzersiz tedavisi uygulanır. 20-50 derece arasında ki skolyozlarda korse ve egzersiz, daha yukarı derecelerde ise cerrahi girişim gerekir.
Skolyoz, vücudun normal duruşunu olumsuz etkiler. Abdominal ve torakal boşluk arasında ki dengeyi bozar. Normalde ki göğüs kafesinin göğüs üzerinde ki karesel duruşu bozulur. Pelvis bir tarafa eğim gösterirken, omuzlar diğer tarafa doğru sarkma gösterir. Buna dekompasasyon denir. Göğüs kafesi içinde ki organlar normal yerleşimlerinden dışarı doğru itilir. Vücut sistemleri etkilenir. Hatta skolyoz açısının çok keskin olduğu hastalarda parapleji ortaya çıkabilir.
Eğri şiddetinin az olduğu hastalarda fizyoterapist tarafında egzersiz programı uygulanır. Skolyozda tedavi postürü düzeltmek, esnekliği artırmak, kas kuvveti düzensizliğinin önüne geçmek amaçları ile uygulanır. Germe egzersizleri, kas kuvvetini artırıcı egzersizleri verilir. Bu egzersizler içinde en çok kullanılanlar şunlardır;
1-Kuru yüzme egzersizleri
2-Emekleme pozisyonunda başın fleksiyonu ile sırtın kifozunu artırma, başın ekstansiyonu ile lumbal lordozu artırma (kedi deve egzersizleri)
3-Emekleme pozisyonunda burun bir dize, daha sonra diğer dize değdirme
4-Emekleme pozisyonunda, eller sabit tutularak kalçalar ile topuklara oturulur. Burun mümkün olduğunca dizlere yaklaştırılır. Daha sonra burun yatağa sürülerek mümkün olduğu kadar ellerle ileri doğru uzanılır. Gövde hiperekstansiyonu ile baş kaldıralarak başa dönülür. (sudan çıkma egzersizi)
5-Klamp emekleme egzersizleri
6-Hasta dizleri üzerinde dik durur, eğrinin durumuna göre sağa yada sola lateral fleksiyon yapılır
7-S skolyozu olan hastalarda emekleme pozisyonunda resiprokal olarak kol ve bacak olabildiğince ileri uzatılır.
Tüm bu egzersizler fizyoterapistin detaylı değerlendirmesinin ardından hastaya özel olarak çıkarılacak egzersiz reçetesiyle verilir. Eğriliğin şiddetli olduğu durumlarda egzersizlere ek olarak korsede verilir. Daha ciddi durumlarda ise cerrahi operasyon gerekir.
Skolyoz için örnek bir egzersiz programı aşağıda ki videoda gösterilmiştir;
